Bevalling en pijn

Functie van pijn
Pijn is een onlosmakelijk deel van een bevalling, dit is algemeen bekend. Wat minder bekend is, is dat pijn een belangrijke functie heeft tijdens een bevalling.
Om te beginnen heeft de pijn tijdens de weeën een belangrijke signaalfunctie. Het laat je weten dat je een veilig, rustig en warm plekje op moet zoeken waar je kind ter wereld kan komen. Daarnaast heeft het pijnsysteem een rol bij het signaleren van de voortgang, knelpunten en complicaties. Het geeft bijvoorbeeld aan wanneer je moet gaan persen.
Ook worden processen in werking gezet, namelijk het stijgen van de hormoonspiegels in het bloed. Dit is belangrijk voor de voortgang van de bevalling en het aanmaken van endorfines. Endorfines is een lichaamseigen pijnstilling die ervoor zorgt dat je de weeën minder heftig ervaart. Tot slot heeft pijn ook nog psychische functies. Pijn zorgt ervoor dat je al je aandacht richt op je eigen lichaam. Daarnaast versterkt pijn de band tussen moeder en kind en draagt het bij aan een positieve gevoelswaarde over de bevalling.

Voorbereiden op de pijn, wat helpt?

  • Bereid je goed voor. Zorg ervoor dat je een reëel beeld hebt van een bevalling. Doordat je weet wat er komen gaat, ervaar je meer controle en kun je jezelf beter ontspannen tijdens het proces.
  • Zorg voor ondersteuning tijdens de bevalling. Ondanks het feit dat omstanders vaak het gevoel hebben dat ze weinig kunnen doen voor de barende vrouw, is ondersteuning van groot belang. Zij kunnen je er op moeilijke momenten doorheen helpen.
  • Volg een cursus. Een zwangerschapscursus bereid je voor op wat er komen gaat. Het geeft je handvatten waar je tijdens de bevalling op terug kunt vallen.
  • Probeer de laatste weken voor de bevalling goed uit te rusten.
  • Bedenk van tevoren wat je wensen en ideeën rondom de bevalling zijn en schrijf deze op in de vorm van een geboorteplan. Hierin kun je ook je wensen zetten wat betreft pijnstilling.

Natuurlijke pijnstilling
Tijdens de bevalling zijn er verschillende manieren om met de pijn om te gaan. Hieronder bespreken we eerst de methodes die je zelf kunt uitvoeren.

Ademhaling
Een goede ademhalingstechniek is één van de belangrijkste onderwerpen tijdens een bevalling. Wanneer je een goede ademtechniek hebt ben je meer ontspannen en maakt je lichaam endorfines aan. Ook is een goede ademtechniek belangrijk omdat je anders kunt gaan hyperventileren. Als gevolg hiervan kun je misselijk en duizelig worden, dit willen voorkomen. Je kunt tijdens je zwangerschap een cursus volgen, daar leer je de teckniek van de ademhaling. Wanneer je geen cursus hebt gevolgd of wanneer je het niet meer weet tijdens de bevalling, zijn wij ervoor je om je te helpen.

Warmte
Vooral tijdens de ontsluiting is het fijn om in bad te gaan liggen of onder de douche met een krukje te gaan zitten. Warm water zorgt voor ontspanning van je spieren en dat zorgt op zijn beurt ervoor dat de bevalling vlotter verloopt. Ook komt bij warmte endorfine vrij en dit werkt pijnstillend. Wanneer je vliezen gebroken zijn en je nog geen goede weeën hebt, mag je niet in bad gaan liggen in verband met infectiegevaar.

Massage
Veel vrouwen hebben last van hun onderrug tijdens de weeën. Het kan dan prettig zijn als je partner tijdens de wee je onderrug masseert. Sommige barenden vinden dit erg fijn en anderen willen dit juist niet. Vraag dit altijd aan je partner tijdens de bevalling. Je kunt voor de bevalling massage-olie in huis halen.

Houdingen
Er zijn vele houdingen die je kunt aannemen tijdens de ontsluiting en tijdens het persen. Je kunt onder andere op je rug liggen, op je zij liggen, op handen en knieën zitten, een hurkende houding aannemen, op de baarkruk en rondlopen. Belangrijk is dat je een houding aanneemt die je op dat moment het meest prettig vindt.

Zoek afleiding
Vooral wanneer de bevalling net begonnen is kun je het best afleiding zoeken. Anders kun je het idee krijgen dat je bevalling wel heel erg lang duurt. Ga nog wat lezen, rondlopen of ontspannen met je partner.

TENS (Transcutane Elektrische Neuro Stimulatie)
De TENS is een apparaatje waarmee je jezelf kleine stroomstootjes kunt geven. De stroomstootjes leiden de aandacht af van de pijn van de weeën. Je kunt het apparaatje zelf bedienen, wat ook een gevoel van controle kan geven. Het heeft geen gevolgen voor jou of je kindje.
Je kunt bij je verzekering nagaan of je verzekering de TENS vergoed.

Medicamenteuze pijnstilling
Wanneer je kiest voor pijnbestrijding met medicatie, dan gebeurt dit altijd in het ziekenhuis onder leiding van de gynaecoloog. Dit betekent dat wij je overdragen en de bevalling niet meer mogen begeleiden. Dit komt omdat de hartslag van je kindje vanwege de medicatie beter gecontroleerd moet worden.
Hieronder beschrijven de mogelijkheden in het ziekenhuis en de voor- en nadelen.

Ruggenprik
In 95% van de gevallen voelen vrouwen geen pijn meer na het zetten van de ruggenprik. Voor zover bekend heeft de ruggenprik geen effecten op je kindje. Een ruggenprik (epiduraal) wordt door een anesthesist gegeven. Er wordt met een dun slangetje verdovingsvloeistof in de ruimte tussen de ruggenwervels (epidurale ruimte) gespoten. In deze ruimte lopen de zenuwen die pijnprikkels van de baarmoeder en bekkenbodem naar de hersenen vervoeren. Wanneer deze zenuwen uitgeschakeld zijn voel je geen pijn meer van de weeën. Het duurt tussen de vijf en vijftien minuten voordat je effect merkt. Behalve pijnzenuwen lopen ook zenuwen die de spieren in je onderlichaam aansturen. Na een ruggenprik heb je verminderd gevoel in je benen. Voordat de ruggenprik gezet wordt krijg je een infuus met extra vocht. Dit wordt gedaan omdat je bloeddruk kan dalen doordat de bloedvaten in je onderste lichaamshelft verwijd worden. Bij een te lage bloeddruk kun je je niet lekker voelen of duizelig worden. Ook kan de hartslag van de baby veranderen. Vandaar dat een hartfilmpje van de baby wordt gemaakt. Omdat je minder gevoel in je onderste lichaamshelft hebt krijg je een blaascatheter ingebracht. Verder wordt je temperatuur goed in de gaten gehouden omdat je een temperatuursstijging kunt krijgen van de ruggenprik. Het is dan lastig te bepalen of het van de ruggenprik komt of van een infectie. In sommige gevallen krijg je voor de zekerheid antibiotica toegediend en soms wordt je kindje opgenomen op de couveuse afdeling om te observeren of je kindje geen tekenen van infectie laat zien. Bij 5% van de vrouwen geeft de ruggenprik onvoldoende resultaat. Soms is dan een nieuwe ruggenprik nodig. Een bijwerking kan zijn dat je lichte jeuk krijgt als reactie op de gebruikte verdovingsvloeistof. Tegen de tijd dat je volledige ontsluiting hebt bereikt wordt de hoeveelheid toegediende medicatie vaak verminderd. Daardoor kun je weer pijn van de weeën gaan voelen. Doordat de medicatie verminderd wordt voel je namelijk beter de persdrang die je nodig hebt om goed te kunnen persen. Soms duurt het een tijdje voordat de spontane persdrang op gang komt. De uitdrijving kan daardoor langer duren. Hierdoor heb je meer kans op een kunstverlossing. Hiermee bedoelen we een geboorte met een vacuümpompje. Zoals bij iedere ingreep heb je kans op complicaties. Bij een ruggenprik heb je 1% kans op ernstige hoofdpijn. Dit kan komen wanneer de ruimte rond het ruggenmerg wordt aangeprikt tijdens het zetten van de ruggenprik. De ernstige hoofdpijn treedt pas de volgende dag op. Het is een vervelende maar onschuldige complicatie. Een andere complicatie kan zijn dat grote hoeveelheden verdovingsvloeistof ongewild in de bloedbaan of hersenvocht terechtkomen. Daardoor wordt de ademhaling bemoeilijkt.

Remifentanil
Dit is een morfineachtige middel dat via een infuus wordt gegeven. Je krijgt er een drukpompje bij zodat je het zelf kan regelen, je kunt jezelf niet overdoseren. Je gaat jezelf een beetje suffig voelen, de ergste pijn voel je niet meer.Het voordeel is dat het snel werkt, binnen 1 minuut en wanneer het wordt uitgezet is het binnen een paar minuten weer uit je lichaam. Het nadeel is dat het van invloed kan zijn op je ademhaling en het zuurstofgehalte in je bloed. Er bestaat een zeer kleine kans op een ademstilstand bij de moeder, daarom zullen ze jou en je baby continue in de gaten houden.

Binnen het verloskundig samenwerkingsverband in de regio Roosendaal/Bergen op Zoom willen we je graag attenderen op onderstaande links naar de websites van de KNOV en NVOG, waarin alle informatie vermeld staat, die we graag aan je willen laten lezen om jezelf te informeren over pijnbestrijding tijdens de bevalling.
Ook zal in de zwangerschap in het 3e trimester een controle gewijd worden aan informatie rondom pijnbestrijding, wanneer je hier behoefte aan hebt.